NİMETŞİNAS (İYİLİK BİLEN)
Bir roman konusunu nereden alır? Roman yazmak bir sanat mıdır? Yoksa, yazarın yaşadığı dönemi gelecek kuşaklara aktarmak için kullanılan bir araç mıdır?
Romanlar, belli bir hayatı anlatmaz.
Her romanın içinde toplumsal sorunlara rastlanır. Kimi zaman maneviyatı kullanan karakterler kimi zaman da, maddiyatı kullanan olur.
Cehalet her dönemde başa bela olurken, yazarlar cehaleti kaleme alırken, mutlaka bir karaktere daha çok yükleme yapar.
Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın; “Nimetşinas, Mezarından Kalkan Şehit” adlı romanlarını özetlemeye çalışacağız.
Neriman, hanımı Nevber’in ölümünden sonra duygu boşluğuna düşer. Aynı konakta kalmak istemez. Fatma Hanım’dan yardım ister.
Fatma hanım, Neriman ve annesi Hayriye’ye başka bir konak bulur. Ana kız, Fatma hanımla birlikte konağa gitmek için yola çıkar. Feribottan sonra konağa gitmek için bir arabacıyla anlaşırlar. Araba eski olduğu kadar atları da, zayıf ve çelimsizdir.
Üç hanım ucuz olduğu için bu arabayı tercih etmişlerdi. Kapanmayan kapı yol boyunca huzur ve dirlik vermedi.
Maceralı yolculuktan sonra konağa varırlar. Kapıyı konağın uşağı açar. Üç hanım taşlıktan sofaya, oradan salına geçer. Tabii bu arada kalfaların göz hapsinden nasiplerini alırlar.
Üç hanım odaya peşi sıra girerken Fatma hanım; “sözünü ettiğim ana kız bunlar. Her ikisi de, namuslu ve terbiyelidir.”
Mangalın yanında oturan evin büyükhanımı Nuriye hanım, kasesindeki leblebileri ağzına attıktan sonra hanımları iyice süzer. Adlarını sorar.
On sekiz yaşında olan Neriman pek güzel ve alımlıdır. Önceki konakta evlatlık gibi yaşam sürmüştü. Bu konakta da aynı şartlarda yaşamak için gelmişti.
Nuriye hanımın yeğeni Talat hanımın hizmetinde olacak olan Neriman, biraz tedirgin ve üzgündü. Talat hanım, otuz taşlarında evli bir çocuk sahibiydi.
Neriman ile arasında fazla yaş olmamasına rağmen evlatlık olarak benimser. Ancak Talat hanımın yakışıklı ve genç kocası olaya nasıl bakacaktı. Genç ve güzel Neriman karı kocanın hizmetini yaparken Talat hanımın eşi Nihat bey duygularına ket vurabilecek miydi?
Takat hanım hepsini kendine göre hesap etmişti. Kendisi hanım anne, Nihat bey de beybaba olacaktı.
Hiçbir şey planlandığı gibi gitmez. Hayat sürprizlerle dolu olduğu kadar sorunları da beraberinde taşır.
Talat hanım, kocasına o kadar güven duyar ki, bir başka kadına asla bakmayacağını her defasında, söyler. Peki gerçek bu mu? Nihat bey, Neriman’ı gördüğünde nasıl bir tavır aldı? Alımlı, ela gözlü, Neriman Nihat beyin duygularını karıştırması konakta nasıl bir etki yaptı? Konağa sık sık gelen Hasna hanım, Talat’ı her fırsatta uyarır.
Talat hanım hiçbir uyarıyı dikkate almaz. Neriman’a yeni elbiseler alır. Bir dediğini iki etmez. Neriman yavaş yavaş ölen hanımının yasından kurtulur. Yeni hanımı Talat hanıma candan bağlanır. Talat hanım bu arda ikinci çocuğuna hamiledir.
Nihat beyin, her işi Neriman’a yaptırılır. Pantolon ütüleme, gömlek ütüleme, sökük dikme. Nihat bey her sabah odasına giren Neriman’ın varlığını hissetmez. Kız kıyafetleri odaya bırakıp çıkar. Günler, haftalar böyle geçer. Nihat bey, Neriman’ın varlığına alışır. Dahası aşık olur. Kızı odada daha fazla tutmak için bahaneler arar. Bulduğu bahanelerle konu yaratır. Konu konuyu açtıkça Neriman, oda da, daha fazla kalır.
Hoşlanmak, sevmek arasında oldukça fark vardır. Nihat bey karsıyla mutlu bir evliliği varken, Neriman’ın kon ağa gelmesiyle Nihat beyin düşüncelerinde değişiklikler olur. Nihat, Neriman’ı sevdiğini düşünür. Gerçek bu mu? Neriman’dan hoşlanıyor mu, yoksa seviyor mu?
İşte burası bir hayli düşündürücü.
Kocasını seven bir kadın olan Talat hanım, evlatlık sıfatıyla konağa aldığı Neriman daha sonra bu ailenin nasıl bir parçası olacak?
Tüm bunlar ince dokunup sık elendi.
Konakta yaşayan Emsal, Şevkefza kalfalar, Neriman’ı kıskanmaya başlar. Kalfalar Neriman ve annesini ilk günden buyurarak konağı baştan aşağıya temizletir. Kalfaların emirleri ve buyurmaları tükenmez. Neriman’a kahve yaptırarak, keyif çatarlar.
Neriman eski konakta bu kadar çalışmadığını düşünür. Yorgunluktan ayakta duracak hali kalmaz. Kimseye de bir şey söylemez.
Ana kız kendilerine verilen odaya giderek, istirahat etmek ister. Neriman yorgunluktan sızıp kalır. Şevkefza kalfa kapıya vurarak Neriman’ı uyandırır. Büyükhanım Nuriye’nin istediğini söyler. Neriman el mahkum Şevkefza’nın arkasından takip eder.
Büyükhanım Neriman’a masal bilip bilmediğini sorduktan sonra uykuya geçene kadar masal anlatmasını ister.
Zavallı Neriman, hangi masalı anlatmaya kalksa büyükhanım bildiğini söyleyip susturur.
Sonunda büyükhanımın bilmediği bir masalı anlatırken büyükhanım uyur. Neriman’da odadan usulca çıkar.
Nihat beyin, Neriman’a olan sevdası gün geçtikçe büyür. Talat hanım kocasından hiçbir her zaman şüphe duymaz. Neriman, beyefendi ile hanımefendinin hizmetlerinde kusur etmez. Her ikisini de, saygısı büyüktür. Ancak Talat hanıma olan sevgisi daha fazladır.
Nihat bey, bazen keman çalarak duygularını dışa vurur. Neriman, duyduğu kemanın sesiyle Nihat beyin odasına girmeden kapının dışında ezgiyi göz yaşlarıyla dinler.
Nihat bey bir müddet daha çaldıktan sonra kemanı bırakır. Kapınsın arkasında duyduğu tıkırtıya doğru gider. Kapıyı açınca Neriman’ı gözyaşlarıyla görür. Neden ağladığını sorar. Neriman, eski günlerini, hatırladığını söyler. Nihat bey, duygularını genç kıza açmaya çalışır. Genç kız şiddetle karşı çıkar ve Nihat beyden uzaklaşır.
Nihat bey, çok üzülür. Neriman’ın arkasından yaşlı gözlerle bakar. Sevda içerisinde kahrolur durur.
Neriman, kimseye bir şey anlatamaz. Hanımına içten bağlandığından, üzülmesini hiç istemez. Bir gün Nihat bey, eve sarhoş gelir. Ev halkı sofrada, kalfalarda hizmet etmektedir. Ancak Neriman aralarında yoktur. Beyefendi etrafı radar gibi taradıktan sonra Neriman’ı sorar. Derhal gelmesi gerektiğini söyler.
Kalfalardan biri Neriman’ı çağırmaya gider. Çok geçmeden Neriman kalfayla gelir. Beyefendi bu seferde dört yaşındaki oğluna takılır. Çocuğa kendisini ne kadar sevip sevmediğini sorar. Çocuk, gözlerini babasına dikerek, sevdiğini söyler. Ancak Nihat çocuğa inanmaz. Çocuğu azarlar. Çocuğu savunmak için büyükanne, büyük hala devreye girer. Nihat, bağırdıkça bağırır.
Talat hanım kocasının hareketlerine anlam veremez. Yatıştırmak için ayağa kalkar. Birlikte odaya giderler. Nihat, karısına su getirmesi için Neriman’ı göndermesini söyler. Talat hanım odadan çıkar. Çok geçmende Neriman elinde bardakla odaya girer. Bardağı beyefendiye uzatır. Nihat, bardakla birlikte genç kızın bileğini tutar. Neriman, kolunu kurtarır. Beyefendi vazgeçmez. Tekrar genç kızın bileğini yakalar. Neriman tekrar kurtulur ve odadan çıkar.
Nihat bağırır. Sesleri duyan Talat hanım odaya girer. Ne olduğunu sorunca, beyefendi, Neriman’ın ıslattığını kendisinin de tokat vurduğunu söyler.
Talat hanım şaşırır, ne diyeceğini bilemez. Neriman’ın odasına gider. Genç kızı ağlarken bulur. Olan biteni Neriman’dan öğrenmek isteyen Talat hanım, birkaç soru sorar. Neriman beyefendinin yaptıklarını söylemek istese de, söyleyemez. Hanımının üzülmesini hiç istemez. Söylemese olay ne kadar gideceğini düşünmek bile istemez.
Nihat sabah olunca hiçbir şey hatırlamadığını söylese de, her şeyi net şekilde hatırlar. Ancak ne kendine ne de, eşi Talat hanıma bunu itiraf etmez.
Emsal ve Şevkefza kalfa dedikodu yapmaya başlar. Şevkefza kalfa, Neriman’la beyefendiyi konuşurken gördüğünü sonra kızın hiddetle beyefendinin yanından ayrıldığını söyler. İki kalfa Talat hanıma acır. Nasıl yapsalar da, birine durumu anlatsalar. Kendi aralarında kim olabilir tartışması yaparken akıllarına Hasna hanım gelir. Bir yolunu bulup Hasna hanıma haber gönderirler.
Hasna hanım haberi alır almaz, konağa gelip kalfaları bir odaya çeker. Kalfalar bildiklerini anlatır. Hasna hanımda duyduklarını Talat hanıma anlatmaya karar verir.
Talat hanım hamileliğinin son günlerini yaşadığından duydukları karşısında bayılır. Hasna hanım, telaşlanır. Kalfalara seslenir. Çok geçmende kalfalar, büyükhanımlar, herkes odaya dolar. Neriman, koşarak hanımının arkasına geçer, sirkeli su yaparlar, Nihat’a haber gönderilir. Doktor çağrılır.
Konakta bir telaş yaşanır gider. Talat hanım, duyduklarına inanmak istemez. Hiçbir şey olmamış gibi davranmaya karar verir.
İki üç hafta sonra bir kız çocuğu dünyaya getirir. Bu arada Nihat beyin sevdası daha da büyür. Neriman’a açıklasa da genç kız, şiddetle karşı çıkıp beyefendiyi ret eder.
Talat hanımı loğusa yatağında her gece iki hizmetçi kadın bekler.
Talat hanım, uyanır. Hayriye, Emsal kalfa koltukta mışıl mışıl uyumakta olduğunu görür. Saate bakar. Usulca, kalkar. Günlerdir zihnini kurcalayan Hasna hanımın anlattıklarını düşünür.. her ikisini suçüstü yakalayıp suratlarını tükürmek ister.
Talat hanım, önce Nihat’ın odasına girer. Beyefendinin yatakta olmadığını görür. Ağlamak, bağırmak ister, kendini zor tutar. Odadan usulca çıkıp, Neriman’ın odasına doğru gider. . konuşmalar duyar. Kulağına kapıya dayayarak Nihat beyin konuşmasını dinler.
Nihat, genç kıza adeta yalvarmaktadır. Aşkına karşılık vermesini ister. Neriman hiçbir şekilde kabul etmez. Nihat, eşi Talat hanımı sevmediğini boşanacağını söylese de, Neriman’ı ikna edemez. Beyefendi akla hayale gelecek her sözü verir. Dahası nikah yapmak istediğini de, söyler. Neriman, her ne olursa olsun kabul edilemez bir teklif olduğunu ısrarla söyler.
Nihat, merhamet etmesini acımasını söyledikçe, gözyaşlarını tutamaz. Neriman, karşısındaki Nihat’a böyle bir aşkın olamayacağını çocuklarını ve onu seven bir eşi olduğunu hatırlatır.
Talat hanım, odaya girer. Nihat hiçbir şeyi inkar etmez ve odadan çıkar. Neriman, ağlayarak hanımına izah etmeye çalışır. Talat hanım, her şeyi duyduğunu beyefendinin suçlu olduğunu söyler.
Neriman bu konakta bu şartlar altında daha fazla kalamayacağını anlar. Eski çalıştığı konağa gider. Nihat, Neriman’ı konakta görmez. Kimseye bir şey soramaz. Tesadüfen Neriman’ın nereye gittiğini öğrenir. İşe gittiği bir gün, annesinin evine gider. Talat hanıma mektup yazarak nerede olduğunu bildirir.
Talat hanım aldığı mektupta kocasının hasta olduğunu öğrenir öğrenmez kayın validesinin evine gider.
Nihat, sevda ateşiyle yanıp tutuşmaktadır. Yaptığı planı devreye sokar. Talat hanım, başta inanmaz. Sonra kocasının her gece alev ateş yattığını ve ağladığını görünce daha fazla dayanamaz. Neriman’a haber gönderir.
Bir sabah Talat hanım önde Neriman peçeli ve çarşaflı Nihat’ın odasına gire. Nihat başta Neriman’ı tanınmaz sonra tanımak da gecikmez.
Talat hanım, Neriman’a kocasıyla evlenmesi için yalvarır. Neriman kabul edemeyeceğini söylese de Talat hanım ısrar eder. Neriman’ın eteklerine yapışır. Neriman hanımını kaldırır. Hiç bir şekilde beyefendiyi koca olarak görmediğini ve kabul edemeyeceğini söyler. Talat hanım bitkin ve yorgundur. Neriman, Talat hanımın daha fazla üzülmemesi için odadan çıkıp gider.
İki iffetli kadın konuşurken, Nihat, suskun, şaşkın bir şekilde onları izler ve d
